Bazen behin neskato eder bat.Bere ama kapa gorri bat egin zion eta neskatoa beti eramaten zuenez, txanogorritxu izena jarri zioten.Egun batean bere ama eskatu zion amonari gozopil batzuk eramatea.Amona basoaren beste aldean bizi zen , eta ama ezkatu zion basoan ez gelditzea , oso arriskutzua zelako eta gainerotsoa hortiz zebilelako.txanogorritxu basoa zeharkatu behar zuen amonaren etxera heltzeko , baina neskatoa beldurrik ez zuen , bertan lagun asko topatzen zituelako: txoria , marigorringoak , urtxintxak...Bapatean otsoa ikusi zuen , oso handia zen , eta bere aurrean zegoen.Otsoa txanogorritxuri galdetu zion ea nora zijoan , bera erantzun zion amonaren etxera zijoala , eta otxoa neskatoa loreekin jolasten zegoen bitartean amonaren etxera abiatu zen.otsoa amonaren etxera heldu zenean , atea jo eta amona txanogorritxu zela pentsatuta ireki egin zion.Bitartean ehiztaria otsoa ikusi egin zuen.Sartu bezain pronto amona jan eta bere arropak jarri egin zituen.Txanogorritxu amonaren etxera heldu zen eta bere ohe ondoan zegoenean konturatu egin zen amona oso aldatuta zegoela.Neskatoa amonari galdetu zion oso begi handiak zituela eta otsoan erantzun zion , amonaren plantak eginez , hobeto ikusteko zirela.Geroago galdetu zion oso belarri handiak zituela eta berriz otsoa erantzun zion hobeto entzuteko zirela.Azken honetan neskatoa galdetu zion oso hortz handiak zituela eta otsoa neskato gainean ezarrita bera hobeto jateko zirela esan zion , neskatoa amona bezala ahoa barrura sartuta.Ehiztaria otsoa zerbaitetan zebilela susmatu egin zuenez , amonaren etxean sartu egin zen.Otsoa ohe gainean ikusi zuen , sabel beteta beteta zuela eta konturatu egin zen amona eta txanogorritxu sabel barruan zeudela.Ehiztaria aizto handi bat hartu eta otsoaren zabela moztu egin zuen txanogorritxu eta amona salbatuz.Biak bizirik zeuden eta otsoaren zabel barruan harri mordoak jarri zituen.Otsoa edaria zuenez ibaira habiatu zen eta harrien pisua zela eta ibaira erori egin zen.
txanogorritxu eta amona kriston ikara hartu zuten , baina bizirik zeuden.Honen ondorioz txanogorritxuk amak esandakoa bete egiten zuen beti eta inoiz ez zen berriro gelditu basoan.
Izenaren Jatorria
Hace 15 años